За Григор Прличев
Григор Прличев е еден од најталентираните и најпродуктивните македонски писатели од времето на борбата за културна преродба. Григор Прличев е роден во Охрид во 1830 година во семејство на екстремно сиромашни луѓе. На негова возраст од 6 месеци, татко му умира и оставени се сами на себе - 4 деца, вклучувајќи го и Григор. Григор Прличев го започнува своето образование со помош на неговиот дедо кој го научил како да чита, а подоцна почнува да оди на училиште во Охрид. Наскоро тој станува ученик на многу добро познатиот во тоа време македонски собирач,учител, Димитар Миладинов, и со негова помош тој добива солидна едукација.
Григор Прличев е еден од најталентираните и најпродуктивните македонски писатели од времето на борбата за културна преродба. Григор Прличев е роден во Охрид во 1830 година во семејство на екстремно сиромашни луѓе. На негова возраст од 6 месеци, татко му умира и оставени се сами на себе - 4 деца, вклучувајќи го и Григор. Григор Прличев го започнува своето образование со помош на неговиот дедо кој го научил како да чита, а подоцна почнува да оди на училиште во Охрид. Наскоро тој станува ученик на многу добро познатиот во тоа време македонски собирач,учител, Димитар Миладинов, и со негова помош тој добива солидна едукација.
Григор Прличев- работа
Григор Прличев работи како учител одреден период за подоцна да отиде во Атина да студира медицина. Но, тој сака повеќе да пишува и да твори, отколку да студира медицина. Тој се откажува од студиите и се враќа на својата стара љубов.Резултат на неговата љубов е неговата позната поема ,,Сердарот"-1860, со која победи на литературниот конкурс во Атина и доби Ловоров венец.
Книгата е оригинално напишана на грчки, затоа што тој ја напишал во Атина, со цел да учествува на литературниот конкурс.Тој одбива стипендија за Оксфорд и Берлин и решава да се врати во родниот град. Веста за трагичната смрт на Браќата Миладиновци,Константин и Димитар го поттикнува револтиран да се врати назад во Македонија, да учествува во борбата за културна преродба,а против грчкото влијание во црквите , училиштата и др.. Поради неговате патриотски сфаќања и побуди, тој завршува во затвор во Охрид и во Дебар. Работи како учител низ повеќе места во Македонија.
Григор Прличев работи како учител одреден период за подоцна да отиде во Атина да студира медицина. Но, тој сака повеќе да пишува и да твори, отколку да студира медицина. Тој се откажува од студиите и се враќа на својата стара љубов.Резултат на неговата љубов е неговата позната поема ,,Сердарот"-1860, со која победи на литературниот конкурс во Атина и доби Ловоров венец.
Книгата е оригинално напишана на грчки, затоа што тој ја напишал во Атина, со цел да учествува на литературниот конкурс.Тој одбива стипендија за Оксфорд и Берлин и решава да се врати во родниот град. Веста за трагичната смрт на Браќата Миладиновци,Константин и Димитар го поттикнува револтиран да се врати назад во Македонија, да учествува во борбата за културна преродба,а против грчкото влијание во црквите , училиштата и др.. Поради неговате патриотски сфаќања и побуди, тој завршува во затвор во Охрид и во Дебар. Работи како учител низ повеќе места во Македонија.
Неговото литературно дело е значајно и поради поемата ,,Скендербег“како и Автобиографијата.
Григор Прличев ги има поминато, последните години од својот живот во Солун(Солун), каде што ја напишал неговата биографија. Григор Прличев почина во неговиот роден град, Охрид во 1893 година.
Григор Прличев ги има поминато, последните години од својот живот во Солун(Солун), каде што ја напишал неговата биографија. Григор Прличев почина во неговиот роден град, Охрид во 1893 година.
. Сердарот (грчки: Ο Αρμάτωλος) е најпознатото дело на македонскиот поет и преродбеник Григор Прличев. Делото е напишано во 1860 година, а на 25 март истата година тоа учествува во натпреварот за најдобра поема на грчки јазик (што секоја година се одржувал во Атина), и ја добива наградата Ловоров венец, како и парична награда. Поради силниот впечаток што го оставила оваа поема, Прличев бил наречен Втор Хомер. Наградата не останува долго во негови раце, затоа што одбива да се изјасни како Грк и да ја прифати стипендијата за студии во Берлин или Оксфорд. За успехот што го направил со Сердарот, Прличев во својата Автобиографија, ќе каже:
„
|
... тогаш усетив во мене неописиво волнение, какво што никогаш не сум осетувал. Тогаш никој не би ме познал: бев надвор од себеси. Очигледно, мој беше венецот
|
“
|
Поемата е оригинално напишана на грчки јазик, под насловот О Арматолос (Ο Αρματωλος), но при крајот на животот Прличев ќе направи обид да ја преведе на Македонски јазик. Единствениот зачуван дел од авторовиот превод се следниве стихови (се гледаат јасни отстатоци одстарословенскиот јазик):
Плачам тътнет Галешник народным.
Кто зло вас, братие, постигло?
Иль плоды вам град побил немирный,
иль стада вам звере потребили?
Ни плоды нам град побил немирный,
ни стаса нам звере потребили,
нь сгубили люты арнауты
наша слава Кузмана Сердара,
десна ръка Джеладимбегова,
и нам тъпчят скверными ногами
гъсты горы, прежде непристъпны.
Така с рыданъем инвари вещали
и жены их драпали си лица
с писком....
Карактеристики на делото
Во основа, во Сердарот се раскажува за смртта на македонскиот херој Кузман кој ги заштитувал селаните од бандите на Гегите. Дејството во оваа поема се случува кон средината на 19 век во западна Македонија, односот регионот помеѓу Галичник, Река, и селото Стан.. Писателот Борис Вишински во својот предговор кон второто издание на Арматоло систакнува:
„
|
Тоа е поезија на еден народ што се бори против угнетувањето и против силите на злото. Поемата е проткаена со љубов кон татковината и со дух на самопожртвување... Живо ги одразува страдањата на своите сонародници, кои се борат против бандите на ограбувачите во услови на отоманскиот гнет
|
“
|
Базирана врз мотивот на народната песна за Кузман Капидан, темата на поемата се развива во девет делови. Првиот дел, од девет четиристишија, со рима (по два стиха) е веста. Известува за смртта на херојот и битката. Во вториот дел се јавува мајката на Кузман Капидан и таа очекува да се врати нејзиниот син. Таа е вознемирена, зашто сонувала како и се руши куќата. Во третиот дел, непријателите ги носат посмртните останки на херојот и започнува плачот . Се слушаат пискотници од Галичник во Река (алузија на жалоста на народот):
Пискотници се слушаат од Галичник во Река.
Што тешка несреќа ги збра,
и мажите и жените та гласи тажна ека
и навева сал коб и зла?
а тоа ги потресува и непријателите. Во четвртиот дел е прикажана борбата на Кузман кој ги растерал напаѓачите и неговата смрт. Во петтиот дел напаѓачите му оддаваат почит на Кузман со тоа што се заколнале дека нема да го напаѓаат неговиот дом. Мајката на Кузман ја отфрла заклетвата и бара од напаѓачите да не го напаѓаат повеќе народот на Река. Непријателите се согласиле на барањето. Во шестиот дел е оплакувањето на мајката на Кузман и преку неа се дознава родословното дрво на херојот. Во овој дел се забележува лицето на калуѓерката Цвета, која без солзи го мие и кити херојот, како спротивен елемент на ликот на мајката.
Годините не ја намалиле онаа убост;
на лице свежест се гледа,
младешката сочност
не ја беше сменила грубост.
Таа е кутрата Неда,
Во седмиот дел е мајката на Кузман нредува да се донесат и другарите на херојот и тие да се закопаат со сите почести. Во осмиот дел сцената се одвива во домот на свршеницата на Кузман. Обичаите и налагале да се воздржи од лелеци поради загинувањето на херојот пред нејзиниот татко. Но штом таа останала сама и плачот одекнува горчлив и девојката се откажува од се овоземно за да стане калуѓерка. Деветтиот дел е крајот на делото, во која се истакнува вечната слава на Кузман во иднината, преку посетите на неговиот гроб од страна на неговата свршеница и преку пеењето на слепиот пеач.
На гусла двоструна свирејќи, покрај патот седнал,
го пее ова просјак сед;
а јас, пак, прост запишувач, минејќи тука еднаш
го запишав од ред до ред.
