Константин Миладинов – изработка постер

Вредните ученици од деветто одделение изработија постери за Константин Миладинов откако добро ја проучија неговата биографија. 

Јасна Кукоска

Кристина Велкоска

Александар Костојчиноски

Владимир Шекуткоски

Игор Пешиноски

Живко Влајнкиноски

Виктор Илиески

Емилијан Костојчиноски

Симона Мурџеска

Тијана Шутиноска

Ева Костојчиноска

                        Презентацијата е изработена од Јована Попеска

Опишување

Сликаме со зборови!

• Опишувањето ни овозможува да си создадеме визуелна претстава за она што го читаме.
• Внимателно разгледај ја следнава презентација!

         

огледалце

• Внимателно прочитај ги текстовите: „Огледалце на детството“ од Петко Домазетовски и „Елка“ од Марија Воронкова на стр.135, 136 и 137 од учебникот за VI одделение.

         „Имав прекрасно огледалце. Најубавото, шарено огледалце. Досега не сум видел толку убаво огледалце. Татко ми дојде од некаде и ми го подари за еден роденден.
           Го држев мило во рацете и не можев да му се изнагледам. Беше тркалезно и врамено во една широка рамка од растопен и разнобоен шеќер...“
             (Огледалце на детството од Петко Домазетовски)


 

елка

„ ... Училишната елка, висока до таванот, ќе биде поубава ако ја красат многу играчки...
 ... Таа од желади и црни гранчиња направи вистински човек со шубара. А од шишарките и памукот направи Дедо Мраз. Андреја не заостануваше зад неа. Тој направи коњ, а од празното јајце птица со опашка и крилја. Зина бојадиса прстенчиња од хартија за да направи голем ланец околу елката...“
                (Елка од Марија Воронкова)

• Колку прекрасни слики од зборови во описите на огледалото и елката!
• Авторите употребиле стилски изразни средства, визуелни и аудитивни елементи за да ја зголемат сликовитоста на текстот.
• Епитетите, компарацијата, метафората, персонификацијата... се само дел од опишувањето.

• Погледнете едно постаро видео во кое учениците со помош на ИКТ опишуваат предмет.
• Кликнете ОПИС НА ПРЕДМЕТ
• Погледнете го наставниот лист за опис на природна појава!

• Прочитај го извадокот од ученички состав за природна појава:

  „... Силен тресок ме исплаши.Започна да светка и силно да врне.
        Невреме! Изгледаше како небото и земјата да се споиле во една силна и цврста прегратка. По улицата пред мојата куќа течеше вода како река. На моето разочарување му немаше крај. Патиките спремни за игра останаа во моите раце. Мислев дека дождот, никогаш нема да престане. Како што започна, така се смири. Дождот престана, а облаците се разотидоа отворајќи му го патот на сонцето.
         Прекрасен летен ден! Само вирчињата на игралиштето сведочеа за неодамнешното невреме...“

• Опис на пејзаж

  „Пролет! Најубавото годишно време. По големата зима, по студот, по снегот, дојде пролетта, дојдоа птиците, насекаде се распосла зелениот килим, се рашири пријатниот и свеж мирис на цветовите. Сонцето нè грее и милно се смешка.
Пролетта е како вистинска бајка.“
                                        (од ученички состав)

      

Пролетта е убава!

• Опис на лик и личност

1. Ликовите се носители на настаните кои се раскажуваат во една епска творба;
2. Ликот има внатрешни (карактерни) особини и надворешни (физички) особини;
3. Надворешните особини ги согледуваме од описите кои ги дава авторот на творбата;
4. Внатрешните особини ги согледуваме од зборовите на авторот и од постапките на ликовите.

• На стр.139 и 140 од учебникот, прочитај го текстот „Нешто за нашето маало“ од Михо Атанасовски!
•  Согледај ги особините на Митко, Борче и Миле!
• Зошто Ратко, Верче и Коле биле неразделни другари со раскажувачот?
•  Кои особини ги имале тие како ученици?

верни другари

• Се сеќавате на ведрата и весела Хајди од ЛЕКТИРАТА
• На стр. 142 од учебникот има еден интересен ученички текст за ликот на Хајди:

„... Хајди докажа дека детското срце може да го стопи и најтврдиот камен. Нејзината добрина, дружељубивост, хуманост, искреност, ведрина ќе го смени животот на луѓето околу неа. Среќата што несебично ја зрачи нејзиниот лик се пресели и на мене.“

• На следниов линк прочитај еден пример за ОПИС НА ЛИК

Диме е добро дете!

• На стр. 143 од учебникот, внимателно прочитај го текстот „Нашиот Диме“ (од ученички состав). Во овој текст, ученикот опишува личност, својот другар.

„... Но, ние откривме дека тој е несебичен другар кој секому помага. Не остава некој да биде без домашна работа, ни ги објаснува задачите со голема трпеливост. Знае да помогне во неволја, да се жртвува за другарството. „Сила“ е нашиот Диме...“ 

• Запомни! Постои разлика меѓу лик  (измислена креација на авторот во книжевното дело) и личност ( некој од нашето секојдневно опкружување како другар, баба, дедо, мајка, татко, наставник...)
• На стр. 162 од учебникот има два текста со опис на лик и личност. Направи споредба! Откриј во кој текст е опишан лик, а во кој личност!

• Задача:

1. Опис на лик од прочитана книга
2. Опис на личност

                 

Дневникот на Ана Франк

Дневникот е творба во која точно и вистинито се забележуваат, по хронолошки ред (ден, месец и година)  најважните настани што му се случуваат на авторот. Тој ги предава своите чувства и мисли во врска со настанот или појавите во животот и природата.

Белешки за авторот

   Анели Мари „Ана“ Франк (12 јуни 1929 - почетокот на март 1945) била германско девојче од еврејско семејство од градот Франкфурт којашто стекнала слава благодарение на своите дневници во кои ја опишала германската окупација на Холандија за време на Втората светска војна.  Со своето семејство се преселила во Амстердам во 1933 година, откако нацистите дошле на власт во Нацистичка Германија и се стремеле за окупација на Холандија која започнала во 1940. Откако убивањето на Евреите почнало да се зголемува од ден на ден, Ото Франк, таткото на Ана Франк во јули 1942 година, со семејството се криел во собите од неговата работна зграда. По две години групата којашто ја сочинувале и тие била пронајдена и испратена во концентрационите логори.  Седум месеци по нејзиното апсење, Ана починала од тифус во концентрациониот логор Берген - Белзен во деновите кога умрела и нејзината сестра Маргот Франк.  Нејзиниот татко Ото останал жив и успеал да се врати во Амстердам каде што ги нашол сочувани дневниците на својата ќерка кои подоцна биле објавени во 1947 година. Дневниците во својот оригинал се објавени на холандски јазик.

   Дневникот што и бил даден на 13. роденден претставува хронологија на настаните од тој ден, па се до 1 август 1944 година. Дневникот е преведен на многу јазици, а станал и многу популарен меѓу читателите. Стилот на којшто е напишан е добар, а темата на дневникот претставувала инспирација за повеќе филмови. Со својата слава, Ана Франк станала една од најчесто споменуваните личности од жртвите на Холокаустот. Пред околу 60 години биле објавени невините мисли на една млада тинејџерка. Меѓутоа, тие мисли не биле секојдневни - припаѓале на младата Ана Франк, 13-годишно девојче кое опишало како е да се криеш за да го спасиш својот живот од режимот на Нацистите. Од тогаш, нејзиниот дневник е продаден во повеќе од 30 милиони копии и е преведен на 67 јазици. 
                                                                           (од Википедија)

• Прочитајте и погледнете за животот на Ана Франк ТУКА

• Виртуелна прошетка низ семејната куќа на Ана Франк ТУКА

• Извадоци од дневникот ТУКА

• Ана Франк е симбол на невина и чиста  детска душа насреде тој пекол и зло коешто се случувало за време на Втората светска војна. И покрај тагата и страдањето, таа поседувала искра на добрина и чистота која ниедно зло не може да ја изгасне.
• Подолу имате извадоци од Дневникот на Ана Франк (од учебникот):

• Прочитајте го последниот запис од нејзиниот дневник!

Последниот запис во дневникот на Ана Франк

• ЗАДАЧА!

Напиши  дневник за она што го доживуваш или ти остава силен впечаток во текот на денот, во ова време-невреме на коронавирус. Забележувај ги настаните точно и често!

Слеано пишување на сложените зборови

сложени зборови

Зборовите во современиот стандарден македонски јазик, според правописот се пишуваат секој посебно, разделени со белини.

• Сложените зборови се составени од два или повеќе одделни збора при што добиваат ново значење.
• Тие може да се пишуваат слеано, полуслеано или разделено во зависност од степенот на сраснување меѓу компонентите.

                                         Правописни правила

                                Вежби за слеано пишување на зборовите

1. Во извадокот има погрешно напишани зборови. Пронајди ги и поправи ги!

„... Јане беше главен во нашата играорна група. Тој беше оро  водец  и тоа 

прво  класен. Најдовме бес  платен простор во една пет  катница. Групата брои 

петнаесетина члена и упорно вежбаме веќе три години. Сега имаме три  часовни

вежби секое попладне зашто се подготвуваме за еден фолклорен фестивал кој ќе  одбележи дваесет  годишнина од своето постоење. Ќе имаме неколку  дневен престој...“

                                                                           Илија Јованчевски, ученик

2. Напиши три реченици во кои ќе употребиш сложени зборови кои се пишуваат слеано.

Биографија ー литературно-научен вид

• Литературно-научни видови се оние што содржат испреплетени белези на научниот и уметничкиот стил. Иако имаат научни аргументи овие текстови содржат многу индивидуални и емоционално обоени делови. 
• Во литературно-научни видови спаѓаат: есејот, статијата, расправата, студијата, полемиката, биографијата и автобиографијата.

• Автобиографијата е литературно-научен вид творба во која авторот го раскажува својот живот, сопствените доживувања, а ги изнесува и условите во кои живее и работи. 
• Научен вид е поради тоа што се темели на точни податоци, а уметнички е зашто авторот опишува сликовито, опширно и ги изнесува сопствените чувства.  

• Биографија е литературно-научен вид кој обединува книжевно-историски и уметнички елементи. Се пишува врз основа на веродостојни документи за животот и работата на некоја истакната личност (писател, научник, спортист...).

• Прочитај го следниов текст:

Примени го знаењето!

1. Истражувај за животот и делото на Константин Миладинов, а потоа изработи плакат или постер во програма по избор ( MS Publisher, Word, Paint и др.).

2. На следниот линк погледнете како тоа го направија вашите другари, осмоодделенци за автобиографија  ПОСТЕР

                                                          

Двојна природа на драмскиот текст

Драмата е еден од трите литературни рода.

• Драмата се дели на драмски видови: трагедија, комедија, современа драма.
• Во драмата ликовите и настаните се претставуваат преку дијалошка форма. 
• Драмите може да бидат во проза, во стих или комбинирани во проза и стих.
• Бидејќи драмата се изведува на сцена, таа е тесно поврзана со театарот.

Запомни!

Драмскиот текст има двојна природа. Тој се чита како литературна творба и тој е основа за театарска претстава.

• Дијалог е разговор меѓу две или повеќе лица во драмата.
• Монолог е разговор на ликот сам со себе.

• Да го прочитаме извадокот од „Македонска крвава свадба“- Војдан Чернодрински

• Да одговориме на следниве прашања:

• Прочитај ја целата драма   МАКЕДОНСКА КРВАВА СВАДБА 

ЗАПОМНИ!

• Адаптација е прилагодување на уметничко или друго дело за потребите на филмското производство, а во конкретниов случај трагедијата „Македонска крвава свадба“ од Војдан Чернодрински.

• Успешна адаптација на литературно дело има ако при создавањето на филмот успеало да се сочува  богатството на мислите и идеите што се содржани во литературното дело.

• Театарската, филмската и литературната уметност меѓу себе имаат сличности и разлики.
• „Македонска крвава свадба“ од В. Чернодрински се изведува во театар, а Славко Јаневски го подготвил сценариото за филмот.

• Гледај го филмот  ↴

• Погледни ја театарската адаптација на „Македонска крвава свадба“ од

        НУ Драмски театар, Скопје

               Сличности меѓу литературата, филмот и драмската уметност:

Независносложени реченици добиени со нижење на дел-речениците

Врската меѓу дел-речениците кај овие реченици е полабава: една содржина се надоврзува на друга, едно дејство се надоврзува на друго.

1.Исклучни независносложени реченци
Сврзувачки средства: само, само што, освен што, единствено, единстевно што
Примери:

• Сите деца дојдоа на забвата, само Мартина не дојде.
• Соседите живееја сложно, само што Михаил не се движеше меѓу нив.
• Би сакала да ви кажам нешто, само не знам како. 
• Подготвив сè за приредбата, единствено  го заборавив говорот дома.

Правопис: меѓу дел-речениците во составот на исклучните независносложени реченици се пишува запирка.

2. Заклучни независносложени реченици
Сврзувачки средства: модални зборови со кои се изведува заклучок (значи, веројатно, сигурно и сл).
Примери:

• Ја слушам нејзината песна, значи среќна е.
• Го решив тестот, сигурно ќе добијам добра оценка.
• Коста потскокна, веројатно го исплаши  силниот звук од соседството.

Правопис: пред модалните зборови се пишува запирка.  

                                               

                                                      ВЕЖБИ

1. Прошири ги речениците со заклучна реченица.

• Вредно работеше секојдневно______________________.
• Бојан и Михаил отидоа на Голина _________________________.
• Ја купи најновата книга ______________________________.

2. Состави по една исклучна независносложена реченица со сврзниците: само, освен што, единствено.

3. 

Во врска со оваа слика состави од секој вид независносложени реченици по една и запиши ја на соодветната празна линија:

• составна _______________________________________ 
• спротивна______________________________________ 
• разделна_______________________________________ 
• исклучна_______________________________________ 
• заклучна_______________________________________

Честит Ден на македонската азбука и македонскиот јазик

5 Мај, Ден на македонската азбука и македонскиот јазик

Скратеници

Правопис (ортографија) е општоусвоен систем на правила и графички знаци за пишување на зборовите на еден јазик. 

• Прочитај го следниов текст:

     Јас учам во ООУ „Страшо Пинџур“, с. Вевчани. Имам 11 год. Секојдневно пешачам по 800 м  до моето училиште. 
Моите родители имаат градина во која одгледуваат сливи, јаболка, круши и др. 
    Едно лето изедов 1 кг цреши. Ме заболе стомакот и мајка ми ме однесе кај д-р Венко. Тој ме прегледа, се насмевна и ми даде чајче. 
Многу сакам да пијам млеко. Секој ден пијам по 2 дл млеко, наутро и 2 дл навечер. Мајка ми, на шега,  ми вели: „Немој толку да пиеш млеко, г-це иста си како мачката на нашиот сосед!“

• Зборовите обележани со црвена боја ги викаме скратеници.

• Во македонскиот јазик под скратеници се подразбираат акронимите – изведени зборови кои се добиваат со скратување на зборовите кои влегуваат во состав на повеќекомпонентни имиња, наслови и називи.

Пример: ЕУ ー Европска Унија; ЈСП ー  Јавно сообраќајно претпријатие;
                види Правопис

• Како такви, тие треба да се разликуваат од скратувањата на зборовите, т. е. абревијациите – кратења на одделни зборови кои често се употребуваат заради заштеда на време и на простор.

Пример: в. ー век; види; весник; 
                л. ー лице;
                г. ー година; господин;
                ж. ー женски 
              види Правопис

• Погледни ја сликата и откри за кои зборови се однесуваат следниве скратеници

• На празните места во следниве реченици наместо скратениците напиши ги целите зборови:                               

1. До целта има уште 40 (м)____________. 
2. Мама купи еден (кг)__________ јаболка.
3. Јас испив два (дл) ___________ млеко.
4. Еден (т) ________ јаглен донесоа во интернатот.

• Препиши ги скратениците и објасни ги!

ул.             гимн.           км            инж.                м-р           и сл.           бр.         дкг  

хл              г-ца              д-р           на пр.              итн.         проф.           с.          о.г. 

• Напиши скратеници од зборовите: година, машки род, член, тон, множина, хектолитар, сантиметар, Обединети нации, Република Македонија.

Разделни независносложени реченици

1. Разделни реченици со сврзникот или употребен еднаш меѓу две дел-реченици

Со сврзникот или се воведува втора можност, алтернатива.

• во двете дел-реченици се даваат дејства што не се исклучуваат

Пример: Прати ја  или дојди и ти со неа.

                Ти си прекрасна, те читам во секој стих или те слушам во секоја песна.

• во двете дел-реченици се даваат дејства што се исклучуваат

Пример: Напиши порака или јави се на месинџер.

• дејството во втората дел-реченица се јавува како последица.

Пример: Биди редовен на активностите или ќе ти ја намалам оценката!

• сврзникот или го среќаваме во алтернативни прашања

Пример: Заедно сме или не сме?

                Ќе јадеш или нема да јадеш?

Правопис: Разделните реченици со или не се одделуваат со запирка.

2. Разделни реченици со повторени сврзници

• Разделни реченици со: или 一 или; било 一 било; ја 一 ја (за дејство како втора можност).

Пример: Или нека дојдат, или ние не почнуваме.

                Било тие бегаат од училиште, било домашните ги задржуваат дома.

• Разделни реченици со: де 一 де; ту 一 ту; час 一 час (наизменично вршење на дејства).

Пример: Неговата девојка де се караше, де се смируваше со него.  

                Ту го повикуваше кај него, ту го бркаше од себе.  

                Лицето час ѝ црвенееше, час ѝ бледнееше. 

• Разделни реченици со: ем 一 ем; (карактеристичен за разговорниот стил)

Пример: Ем се подготвив добро, ем се збунив.  

• Разделни реченици со: ни 一 ни; ниту 一 ниту (со одречно значење).

Пример: Ни трага му видовме ни глас му чувме. (Ж. Чинго)

                Тој мене ниту ме праша, ниту ме слуша. ( К. Чашуле)

                                           ВЕЖБИ

1. Дополни со сврзници за разделни реченици:

• Внимателно слушај ______ напушти го часот. 
• _______ врне ________ сонце грее. (со сврзници за одречно значење)
• _________ ти дојди кај мене, __________ јас да дојдам кај тебе ( со сврзници за дејство како втора можност)
• Мојата најмала сестра _____ плаче ______ се смее. (наизменично вршење на дејства)

2. Во врска со оваа слика состави три разделни независносложени реченици.

3. Дополни ги следниве реченици и состави разделни независносложени реченици.

• Ем постојано доцниш________________________.
• Ќе ве повикаат било да задоцните ________________________.
• Де скокаше во водата, ______________________________. 

               Успешна работа!

Марко Цепенков

Изучувајќи ја наставната содржина за автобиографија, читавме и истражувавме за Марко Цепенков, македонски собирач на народни умотворби.

Погледнете ти изработките на осмоодделенците!

Марија Мурџеска

Мартина Бебекоска

Мартина Бебекоска

Мартина Бебекоска

Зорица Мурџеска

Голабинка Мукоска

Георгина Србакоска

Јаков Гогоски

Надица Иваноска

Верица Пешиноска

Захарија Дејкоска

Душан Ѓорејлиоски