Кратки фолклорни жанрови - гатанки

 

💬Гатанка — краток жанр на усното народно творештво. Тоа е двочлен израз составен од прашање и одговор.

  Заби нема ама каса. (зима)

Бел пес пред куќа лежи. (снег)

  

Напред оди, назад не се враќа. (време)

Половина погача над куќа. (Месечина) 

Сè во куќа изгоре, а куќата остана (луле)

Гола е, а цел свет го облекува (игла) 

• Коски нема, коски крши (јазик)
• Мало грненце, слатко варивце (костен) 
• Кожата црна, срцето бело (костен)
• Иво се вози на девет нози, сам бог се чуди како се вози (пајак)
• Воздухот го создава, живее без тело, слуша без уши, зборува без уста (ехо)
• Со едно огниште цел свет се грее (сонце)
• Околу куќа оди, во неа влегува, а ништо не фаќа (сонце)
• Има четири нозе и плеќи, а не може да оди (стол)
• Црвен дедо заклучен седи (вино)
• Во едно буре две сорти вино (јајце)
• Бел чаршав цела земја покрил (снег)
• Баба зева, дедо виси (бунар и кофа)
• Прво ќе го дадеш, а потоа ќе го држиш (збор)
• Син вир дно нема (огледало)
• Ако ме употребиш ќе бидеш ти, ако ме изгребеш тогаш ќе бидеш никој (огледало)
• Тебе ти припаѓа, а други ти го користат (име)
• Црн арап на врата виси (клуч)
• Секогаш доаѓа, но никогаш не останува (утре)
• Долг Тодор без коски (чад)
• Немам ниту рамена, ниту грб, а носам голем товар (мост)
• Бесна кучка в гора лае (секира)
• Од куќа до куќа оди, а внатре не влегува (улица)
• Црно јаже по земја се влече (мравки)
• Тело и зборови има, а уста и глава нема (книга)
• Ум дава, а не зборува (книга)
• Сама ум нема, а на друг му дава (книга)
• Секој плаче за него, а никој не оди со него (мртовец)
• Тој што го купува не го употребува, а тој што го употребува не го гледа (мртовечки сандак)
• Цел живот е врзана, а кога ќе ја пуштат, ја носат на колење (лубеница)
• Шарена, шарена, со рака не се фаќа (змија)
• На една нога седи, а срцето и е во главата (зелка)
• Сама баба куќа носи (желка)
• Сив сокол под земја лета (плуг)
• Црно тури, а црвено извади (железо)
• Колку што ги правиш, толку зад себе ги оставаш (траги)
• Бела погача на ќерамиди виси (месечина)
• Таа беше тука уште кога постана светот, а цела се појави пред еден месец (месечина)
• Кожата му е црна, срцето му е бело (костен)
• Околу дрво оди, а во него не влегува (кора)
• Главата в гора, опашката в море (река)
• Никнува во гора, пат сама прави, штом море ќе сретне, во него се дави (река)
• Дење и ноќе патува без да застане (река)
• Врви пред сонцето, а не прави сенка (ветер)
• Црна мечка по планина бега (магла)
• Стар дедо на ќерамиди лежи, не се помрднува (оџак)
• Гола сум, а цел свет го облекувам (игла)
• Каде и е главата нема око, каде и е окото нема глава (игла)
• Две сестри сè гледаат, а самите себе не можат да се видат (очи)
• Еве ја, ене ја, ја нема (искра)
• Ако го храниш ќе живее, ако му дадеш вода ќе умре (оган)
• Една плоча го покрива целиот свет (небо)
• Старци со бели бради не можат да се стигнат (бранови)
• Цел ден те стега, а кога спиеш те ослободува (ремен)
• Студена змија на гуша виси (ѓердан)
• Низ него одиш, а не го гледаш (воздух)
• Крени ја – плаче, легни ја – молчи (гајда)
• Рикна вол во темен дол, чуја лисиците напрчија опашките (тапан)
• На свадба го канат, таму ќотек јаде, гласот му се слуша кој знае до каде (тапан)
• По планини и полиња оди, а никогаш не мрда (пат)
• Мера нема и број нема (пат)
• Градови и села има, куќи нема, планини има, дрва нема, реки и езера има, вода нема (мапа)
• Полна пештера со клинци (уста)
• Сив сокол свисна, земјата се стисна (мраз)
• Брат и сестра се бркат и не можат да се стасат (ден и ноќ)
• Живо свиено со игли набиено (еж)
• Целиот дрвен во главата црвен (кибрит)
• Двајца браќа близанци, очи имаат а не гледаат, јазик имаат а не зборуваат и двајцата заедно умираат (чевли)
• Повисоко од човек, а пониско од петел (капа)
• Како да ја фрлиш на нозе паѓа (мачка)
• Ти ја празниш, а таа е сè поголема (дупка)
• На сонце излегува, а на облачно се крие (сенка)
• Што е најбрзо на светов (ум)
• За еден е многу, за двајца доволно, а никако за тројца (тајна)