Интервју

Според Дигиталниот речник на македонскиот јазик, зборот интервју се објаснува вака:

Ние ќе го разгледаме првото значење на зборот 'интервју'.
Интервјуто се води со некоја позната личност и целта е да се даде одговор на повеќе прашања.
Преку одговорот на прашањата се информира јавноста, читателите или слушателите, па на таков начин се формира определено мислење.
Три главни особини на интервјуто се: избор на темите, личностите и прашањата.
Јазикот треба да биде јасен, разбирлив како за помладата, така и за постарата читателска публика. 

Задача 1.  
Прочитај го интервјуто на стр. 125 и 126 од учебникот!
Размисли!

• Со каква цел авторот го направил интервјуто?
• На каков начин се поставени прашањата!

Задача 2. 
Напиши интервју со позната личност! (интервјуто е замислено)

Во прилог прочитајте го замисленото  интервју со фудбалерот Кристијано Роналдо на ученикот Виктор Ѓорески, VI одд.,  ОУ„Браќа Миладиновци“ во Струга, а негова наставничка по македонски јазик е Климентина Столевска.
Може овој пример да го искористите при пишувањето на вашето интервју.

Интервју со Кристијано Роналдо

1. Прашање:

Направивте фантастичен трансфер од Реал Мадрид во Јувентус. Како Ве пречекаа?

Одговор:

Во Јувентус бев прекрасно пречекан од сите. Тимот, управителот, навивачите беа извонредни. Јас и семејството сме многу среќни.

2. Прашање:

Пет пати ја освојувавте „Златната топка“. Што значат наградите за Вас?

Одговор:

Наградите не ми се најважни. Се борам да му помогнам на тимот на секој натпревар.

3. Прашање:

Кои се најважни моменти од Вашата кариера?

Одговор:

Освојувањето на Лигата на шампионите со Реал Мадрид, доаѓањето во Јувентус и др.

4. Прашање:

Кој е Вашиот нов предизвик во кариерата?

Одговор:

Освојување на Лигата на шампиони со Јувентус би било навистина одлично.

5. Прашање:

Колкава е поддршката на Вашето семејство во кариерата?

Одговор:

Моето семејство е најголемата моја поддршка. Без нив не би успеал да бидема еден од најдобрите.

6. Прашање:

Ви благодарам на разговорот! Може ли неколку збора упатени кпн публиката?

Одговор:

Ветувам дека ќе дадам сè од себе, Јувентус да ја освои Лигата на шампионите.

Проста и сложена реченица

        Завртете го тркалото и пронајдете ги простите реченици!

Прости се следниве реченици:

1. Дедо пие кафе.
2. Ние ќе одиме на излет.
3. Свирам весела песна на гитарата.
4. Мама зборува со баба.
5. Одејќи кон дома, го сретнав Томе.
6. Купувајте од нашите продавници!
7. Солза оди на училиште.
8. Сонував страшен сон.
9. Филип гледа смешен филм.
10. Ти и јас ќе одиме на прошетка.

Забелешка: Проста реченица е онаа која има само еден прирок.

Сложени се следниве реченици.
1. Ако учиш, ќе научиш.
2. Роберт учи, а Боби игра на телефонот.
3. Кога заврна дожд, влегов внатре.
4. Хорот пее, а оркестарот свири. 

Забелешка: Сложената реченица има најмалку два прирока, а може и повеќе. 

ЗАДАЧА:
По дадениве слики состави сложени реченици. За секоја слика по две реченици.

Учителка и ученици

            

Балони

дете и овошје

👇Повелете уште една кратка  игра за сложена и проста реченица. Поврзи ги паровите!

Една моја авантура -лични прозни творби

На следниот линк ќе ги добиете инструкциите за работa  ЕДНА МОЈА АВАНТУРА

                                               Кликнете на сликата и ќе  прочитате некои од личните творби на креативните ученици од деветто одделение 

                                 

Прилошки определби

  Реченицата е основна јазична единица со помош на која комуницираме.
 Основни (главни) реченични членови се прирок и подмет.
Предметот (директен, индиректен и предлошки) и прилошките определби се неопходни реченични членови.
Атрибутот и апозицијата се второстепени реченични членови.
Реченицата е составена од личноглаголска форма, која врши функција на прирок (основен реченичен член).
Реченица во чиј состав има само еден прирок се вика проста реченица.
Прирокот се согласува со подметот по род, број и лице.
Повеќе од еден прирок во реченицата (два, три) значи дека реченицата по состав е сложена.
Одделните реченици во составот на сложената реченица се викаат дел - реченици.

                               Структура на проста реченица

                                                    Прирок
                                              ↙            ↓              ↘                 ↘
                            директен   индиректен    предлошки      прилошка

                            предмет      предмет          предмет           определба

                               подмет    ➝        атрибут и апозиција 
 Примери:
            Ева пишува.
            Ева пишува писмо.
            Ева  го пишува писмото.
            Ева го пишува писмото денес.
            Ева го пишува писмото во работната соба.
            Љубопитната Ева го пишува писмото во татковата работна соба.
            Ева, сестрата на Мими, го пишува писмото.

Ова се примери како расте бројот на реченични членови.

                                                 Прилошки определби

Прилошките определби даваат податоци за околностите во или под кои се вршело, се врши или ќе се врши глаголското дејство дадено со прирокот. 
Во улога на прилошки определби се јавуваат:
- прилозите, за кои ова е основна функција;
- именки или именски групи со предлози;
- глаголскиот прилог.
Прилошките определби одговараат на прашања поставени со прашални заменски прилози, на пример: каде? кога? како? зошто? и др.
Се изделуваат следниве видови прилошки определби:

1. Прилошка определба за место - дава информација за местото на вршење на глаголското дејство искажано со прирокот.
Одговара на прашањата: каде? од каде? на каде? и сл.
Примери:
- Луѓето заминаа некаде. 
прашуваме: каде заминаа?, а добиваме одговор: некаде 
-Утре ќе одам Струга
-Дедо седеше на клупата.
- Од собата се слушаше гласна смеа. 

2. Прилошка определба за време - дава информација за времето на вршење на глаголското дејство искажано со прирокот.
Одговара на прашањата: кога? од кога? до кога?
Примери:
- Вчера дојде дедо.
прашуваме: кога дојде?. а добиваме одговор: вчера
-Утрово не беше многу расположен.
- По полни десет години се вратија од странство. 
- На излет ќе одиме во сабота. 

3. Прилошка определба за начин - одговара на прашањето во врска со прашањето како се вршело, се врши или ќе се врши дејството искажано со прирокот. 
Одговара на прашањето: како? 
Примери: 
- Таа брзо влезе во собата.
прашуваме: како влезе/ на кој начин, а одговараме: брзо
- Професорот отсечно зборуваше за проблемот. 
- Ги пречекаа со аплауз. 
- Во болницата влезе шепотејќи. 

4. Прилошка определба за количество и степен - се изразува со прилози (малку, премногу), со именки  со или без предлози ( Торбата тежеше пет килограми)
Примери: Тој малку зборуваше за проблемот. 
                   Работи за двајца.

5. Прилошка определба за причина - одговара на прашањата: зошто? од која причина?
Примери: Скока од среќа.
прашуваме: зошто скока, од која причина, а одговараме: од среќа
- Не дојде на училиште поради болест.

6. Прилошка определба за цел - одговара на прашањето: со која цел? 
примери: Отиде по млеко.
прашуваме: со која цел отиде, а одговараме: по млеко 

7. Прилошка определба за услов - одговара на прашањето: под кој услов?
Пример: Без печат документот не го прифаќаме.

8. Прилошка определба за допуштање - дејството се допушта без разлика на сè.
пример: При сето внимание - падна.

 Вежби за прилошки определби

1. Определи го видот на прилошката определба (само прилошките определби за време, место и начин) во речениците:

а) Сериозно му пристапи на проблемот.

б) Во дворот гласно лаеше кучето.

в) Вчера се собравме пред училиштето.

г) Лесно ја реши задачата.

2. Напиши по две реченици со прилошка определба за време, место и начин.

3. Прочитај го внимателно следниов текст!

                                                                        Средба

                 Еден ден си играв игра на мојот  телефон во дворот.  Јас весело играв и седев под една сенка. Одеднаш пред вратата застана еден млад човек. Брзо отидов да му отворам. Се зачудив. Тоа беше мојот братучед. Тој живее во Франција. Тогаш, бев весела бидејќи првпат го видов.

Во текстот, пронајди ги прилошките определби за време, место и начин!

4. Дополни ги наведениве реченици со соодветна прилошка определба.

а) ___________ (кога) бев ученик во петто одделение.

б) Кристина  ___________ (кога) учи, а _________ (кога) игра со другарките.

в)Ветрот ____________ (како) дуваше во гранките на дрвјата.

г) Планинарот ____________ (како) чекореше по стрмниот рид.

д) Матеј си дојде ____________(каде) и ги остави книгите___________ .(каде)

ѓ) ___________ (каде) леташе авион.

Структура на сложената реченица

РЕЧЕНИЦА

Реченицата е основна јазична единица со помош на која комуницираме.
Основни (главни) реченични членови се прирок и подмет.
Предметот (директен, индиректен и предлошки) и прилошките определби се неопходни реченични членови.
Атрибутот и апозицијата се второстепени реченични членови.
Реченицата е составена од личноглаголска форма, која врши функција на прирок (основен реченичен член).
Реченица во чиј состав има само еден прирок се вика проста реченица.
Прирокот се согласува со подметот по род, број и лице.
Повеќе од еден прирок во реченицата (два, три) значи дека реченицата по состав е сложена.
Одделните реченици во составот на сложената реченица се викаат дел-реченици.

Структура на проста реченица

Прирок

                                              ↙            ↓              ↘                 ↘

                            директен   индиректен    предлошки      прилошка

                         предмет      предмет          предмет           определба

подмет    ➝        атрибут и апозиција 

Примери:

Ева пишува.

Ева пишува писмо.

Ева  го пишува писмото.

Ева го пишува писмото денес.

Ева го пишува писмото во работната соба.

Љубопитната Ева го пишува писмото во татковата работна соба.

Ева, сестрата на Мими, го пишува писмото.

Ова се примери како расте бројот на реченични членови.

Структура на сложената реченица

1. Кога една проста реченица  содржински се поврзува со друга проста реченица во поголема целина, тие формираат сложена реченица.
2.  Реченицата е сложена според составот кога во неа има повеќе од еден прирок (два, три итн.)
3. Одделните реченици кои влегуваат во составот на сложената реченица се наречени дел-реченици.
4. Сложена реченица во која дел-речениците се во независен однос, дел-речениците не зависат една од  друга, се викаат независносложени реченици.
    пример:

Брзо помина зимата, ќе дојде и пролетта, а летотото ќе биде долго и топло.
5. Сложените реченици во коишто едната  дел-реченица е во зависен однос од другата, односно едната дел-реченица зависи од другата дел-реченица, се викаат зависносложени реченици.
  пример:

 Ако внимателно ме следиш, ќе ги одговориш прашањата.

 Подвлечената реченица се вика главна, а другата зависна дел-реченица.
6. Дел-речениците кои меѓу себе се поврзани со сврзник се викаат сврзнички.
пример:

Јован јаде торта и пие овошен сок.
 7. Дел-речениците кои не се поврзани со сврзник се викаат бесврзнички.
пример:

 Трајче пишува писмо - ќе му  го испрати на вујко му.



                                    ВЕЖБИ:
1.  Преку составување на следнава сложувалка ќе ја добиете задачата:

                                                                

Одговори на следниве барања поврзани со сложувалката: 

а) Напиши една проста реченица поврзана со сликата- сложувалка.
______________________________________________________

б) Напиши една сложена реченица поврзана со сликата - сложувалка:
______________________________________________________ 

в) Напиши една независносложена реченица поврзана со сликата - сложувалка:
______________________________________________________

г) Напиши една зависносложена реченица поврзана со сликата - сложувалка:
 _____________________________________________________

д) Напиши една сврзничка реченица, а потоа трансформирај ја во бесврзничка (поврзана со сликата-сложувалка):
____________________________________________________________________________________________________________ 

                                                             

2. Внимателно прочитај го следниов текст:

                                                                      Браќа

              Еден ден, јас и брат ми тргнавме во блиската шума за да набереме дрва. Тој со себе ја понесе и ловечката пушка. Одејќи патем забележавме една лисица. Таа беше пред нас. Брат ми ми рече:

—  Држи ја, ти, брате секирава!

             Тој брзо ја сметна пушката и стрелаше, но не погоди и лисицата избега. Потоа ние продолживме кон шумата. Набрзина набравме дрва и околу ручек се вративме дома. Мама радосно нè пречека и  ни рече дека сме вредни деца.

             Тие зборови ни беа послатки од ручекот.

                                                                                                      -В.В

Одговори на следниве барања:

а) Напиши една проста реченица од текстот ( по сопствен избор):

________________________________________________

б) Напиши една сложена реченица од текстот ( по сопствен избор):

___________________________________________

в) Напиши една независносложена реченица од текстот ( по сопствен избор):

___________________________________________ 

г) Напиши една зависносложена реченица од текстот (по сопствен избор):

___________________________________________

д) Напиши една сврзничка реченица и потоа трансформирај ја во бесврзничка (по сопствен избор, од текстот):

________________________________________________

________________________________________________ 

30

Допусни зависносложени реченици

Со допусната дел-реченица се допушта одвивањето на дејството во главната реченица.

Пример: Иако  дадоа забрана за излегување , тој излезе надвор.

               И да не ме поканат, јас ќе одам на роденденот.

Подвлечената реченица во примерите е допусна дел-реченица, а другата главна.

Сврзници: Иако, макар што, и покрај тоа што,  без оглед на тоа што, при сè што, и да/ако(се јавуваат и сите неопределени заменски зборови)

Пример: Кој и да ме покани, јас нема да одам.

                Што и да ми каже, јас не му верувам.

                Колку и да ме моли, не одам.

Допусните зависносложени реченици се поврзани со условните зависносложени реченици  и со спротивните независносложени реченици. Со условните се поврзани на тој начин што зависната дел-реченица дава некој услов кој може да се исполни, или да не се знае дали ќе се исполни или не.

Со спротивните реченици ги поврзува тоа што во главната се дава последица што е спротивна на дадениот услов во зависната дел-реченица.

пример: Иако го поканивме, тој не дојде. (се очекува да дојде, но се случило спротивното)

Други примери за допусни зависносложени реченици:

1. Иако беше изморен, играше со децата во дворот. 
2. И покрај тоа што сум зафатен, ќе дојдам кај тебе. 
3. Беше одличен ученик, макар што ретко ќе го видев во библиотеката. 
4. И да ти зборуваат лошо за мене, јас ќе ти верувам тебе. 
5.  Без оглед на тоа што читаше внимателно, Марија не рзбра ништо. 

Правописно правило: во инверзија се одделуваат со запирка, а во нормален ред може, а и не мора.

 Забелешка: При разработката на содржината го користев следниот учебник: Македонски јазик за средното образование од Стојка Бојковска, Лилјана Минова-Ѓуркова, Димитар Пандев и Живко Цветковски

                                         Вежби за допусни зависносложени реченици 

1. Дополни со допусна зависна дел-реченица ( употребувај различни сврзници):

а) _______________________________, ќе стигне навреме.

б) Тој ќе се јави ___________________________________ .

в) _________________________, ќе одиме на излет.

2. Подвлечи ја допусната дел-реченица: 

а) Иако не му помогна на брат ти, ќе одиш на игралиштето.

б) И покрај тоа што учев, не се подготвив доволно.

в)Дури и да завршам со обврските, нема да играм игри на компјутерот.

г) И да знаев за проблемот, немаше да ти кажам.

3. Трансформирај ги следниве спротивни независносложени реченици во допусни зависносложени реченици:

а) Тој сака да ме насмее, ама ме расплакува.

_______________________________________________________________________ 

б) Луѓето седат дома, но редовно ги следат најновите информации за вирусот.

_______________________________________________________________________ 

в) Брат ми го скрши филџанот, но помина лесно.

 ______________________________________________________________________ 

4. Состави четири допусни реченици ( употребувај различни сврзници):

_______________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________ 

_______________________________________________________________________

Епитет - стилско изразно средство

Епитетот е стилско изразно средство (збор) што стои до некој збор (најчесто до именка) и открива некоја важна особина на предметите, односно појавите или чувствата искажани со именката.
Епитетот е украсен додаток. Придавките, најчесто, се употребуваат како епитети.

ЛИМОНОТ Е ЗДРАВ
ЗА СЕКОЈ СТАР И МЛАД!

Лимон

Ако можеш, намини 

на свежи витамини:

од сончеви падини,

лимонови градини.

И здравје и понада 

во чаша лимонада.

                          КАСНИ - ПОРАСНИ- Петре М. Андреевски

Анализа на примерот:

1. Кои именки се употребени во горните стихови?

2. Кои зборови (подвлечените) стојат до нив?

3. Од кој вид зборови се зборовите што стојат до именките?

4. Која именка е подвлечена и по која именка стои?

5. Зошто служат тие?

Одговор на прашањата:

Во стиховите се употребени именките: витамини, падини, градини, здравје, понада, чаша, лимонада.

До именката витамини стои свежи, до падини стои сончеви, до градини стои лимонови. 

Подвлечените зборови се придавки.

Подвлечена е именката лимонада и ја објаснува именката чаша. 

Сите подвлечени зборови ја појаснуваат именката.

Придавката свежи појаснува дека витамините се важни бидејќи стоената храна не е корисна и нема витамини.

Придавката сончеви потврдува дека сонцето е важно за здравјето бидејќи на сончевите падини расте здрава храна.

Придавката лимонови ја конкретизира здравата храна полна со витамини.

Освен придавките во појаснувачка функција  може да се јават и именките, како во последниот стих: „во чаша лимонада.“
   пример: „Сила човек е тој“

                 „Изникна јавор дрво“

Истакнатите зборови стојат до именката и откриваат некоја особина, некое својство на предметите означени со именките. Тие објаснуваат поблиску и посилно. Во овој случај тие се употребени како стилско изразно средство епитет.

Епитетот најчесто стои пред именката( свежи витамини, сончеви падини), но може да стои и зад именката:

                                 „Во секој орев јатки златни,

                                    ко сестрички честопатни“ 

                                                   Касни - порасни- Петре М. Андреевски

 Во поезијата  се јавува и удвоен епитет:

                               „Како на вратот ѓердани 

                                ниски камења студени“ 

                                                 Денови- Кочо Рацин

Вежби за епитет

Ти ли беше пролет

Ненадејно дојде во нашиот двор.

Врз црешата бели ѕвезди фрли,

под стреата -ластовички хор 

и два штрка на стариот брест, 

а не чувме ни чекор, ни ѕвон,

не те сети ни будниот пес.

-В. Димитровски

1. Во дадените стихови пронајди четири епитети!

______________, _______________, ________________, ______________

2. Каков е цветот? Напиши неколку епитети!

----------------------, ------------------------, ----------------------, --------------------------

Забелешка: На стр. 105 и 106 од учебникот за шесто одделение по македонски јазик, имате две песни во кои може да најдете повеќе примери за епитет.